Tingkah-Laku Berkaitan Kesihatan (Pengenalan)

Nota Kuliah
Pengurusan Kesihatan

15 Ogos 2006

Promosi Kesihatan

Falsafah bahawa kesejahteraan adalah pencapaian individu dan kumpulan
• Individu mengamalkan tabiat hidup sihat sepanjang hayat
• Ahli perubatan mendidik gaya hidup sihat & membantu pesakit menangani masalah kesihatan
• Ahli psikologi melaksanakan pencegahan melalui tingkah-laku sihat
• Pembuat polisi memberi maklumat tentang kesihatan dan menyediakan fasiliti serta sumber untuk menggalak gaya hidup sihat.
• Ahli perundangan menguatkuasakan undang-undang


Tingkah-laku Sihat

Tingkah-laku sihat adalah tingkah-laku yang diamalkan individu untuk meningkatkan atau mengekalkan kesihatan

Masalah penyakit berjangkit berjaya dikurangkan dengan inovasi perubatan dan langkah pencegahan. Bagaimanapun, penyakit yang boleh dicegah meningkat seperti barah paru-paru, penyakit kardiovaskular, ketagihan dadah dan arak serta kemalangan jalan raya

Kebaikan Tingkah-laku Sihat
• Mengurangkan kematian berkait gaya hidup tidak sihat
• Meningkatkan jangka hayat dan tahap kesihatan
• Bebas daripada penyakit kronik
• Mengurangkan belanjawan rawatan

Tabiat Kesihatan

Definisi: Tingkah-laku berkaitan kesihatan yang kukuh sebati dan selalu diamalkan secara automatik tanpa disedari.

Lazimnya bermula sejak kecil. Banyak dipengaruhi oleh faktor ibu bapa dan persekitaran membina serta sukar berubah. Justeru, tabiat kesihatan yang baik perlu dipupuk


Tabiat Kesihatan Berguna
• Tidur: 7-8 jam
• Tidak merokok
• Mengambil sarapan
• Tidak mengambil minuman keras
• Senaman berterusan
• Tidak makan di antara waktu makantidak berlebihan berat badan

Kajian Sihat
• Belock & Breslow (1972)
Tabiat kesihatan yang baik mengurangkan risisko penyakit, rasa lebih sihat dan kurang masalah tidak berupaya
9 tahun kemudian - kadar kematian rendah

Pencegahan Utama
• Menggalakkan gaya hidup sihat
• Mengubah gaya hidup tidak sihat

Strategi
• Perubahan tingkahlaku
- Berhenti merokok
• Mencegah tabiat kesihatan yang buruk
- Jauhi dadah

Faktor & Tingkah-laku Kesihatan
• Demografi: Pendidikan, bangsa, kelas sosial dsb.
• Umur: Bayi, kanak-kanak, remaja & dewasa
• Nilai: contoh- Senaman – baik/tidak?
• Kawalan individu: Persepsi terhadap kawalan diri/faktor luaran

Faktor Yang Mempengaruhi Tingkah-laku Kesihatan
• Faktor Sosial
-Keluarga, rakan sebaya, rakan sekerja
• Matlamat Peribadi
-hli sukan à lebih bersemangat
• Simptom tanggapan
-Rokok : tekak
-Batuk : tidak sihat
• Pusat Penjagaan Kesihatan
-Mudah/susah
• Faktor Kognitif


Tabiat Kesihatan
• Tabiat kesihatan dibentuk semasa zaman kanak-kanak dan remaja
• Tabiat kesihatan yang buruk sukar diubah

-Menyeronokkan
-Ketagihan

Faktor Ketidakstabilan Tingkahlaku Kesihatan

Tabiat kesihatan berbeza dipengaruhi faktor berbeza: Contoh- rokok & senaman

Faktor berbeza mungkin mempengaruhi tabiat kesihatan yang sama bagi orang lain
Faktor berubah mengikut masa
Faktor kawalan berubah mengikut hayat individu
Paten , sebab dan faktor yang mengubah tingkah-laku kesihatan individu bersifat unik

Kesimpulan
• Tingkah-laku kesihatan dipengaruhi pelbagai faktor yang sentiasa berubah
• Sukar diubah
• Mencegah lebih baik daripada merawat

Pencegahan: Kanak-kanak & Remaja

Sosialisasi
-Sangat signifikan
-Ibu-bapa sebagai role model: tabiat memakai tali pinggang keledar, memberus gigi & bersarapan
-Remaja - rentan

Teachable Moment: terdapat masa terbaik untuk pendidikan tingkah-laku kesihatan
-Awal kanak-kanak – tingkah-laku keselamatan
-Pakej sistem penjagaan kesihatan: penjagaan bayi & gigi
-Kanak-kanak belajar bertanggungjawab
-3-4 tahun: tali pinggang keledar, makanan siht, gosok gigi, melintas selamat, tingkahlaku kecemasan (gempa bumi). Penerangan perlu diberi dengan jelas beserta dengan implikasi perbuatan.
-Masa mengandung
- Dewasa yang baru disahkan mendapat penyakit kronik

Menutup laluan rentan

- Junior sekolah tinggi antara masa terbaik bagi pembentukan tabiat kesihatan
-Mudah terpengaruh kepada rokok dan dadah kerana pengaruh rakan sebaya dan senior
-Pencegahan melalui sekolah adalah yang terbaik

Tingkah-laku kesihatan remaja mempengaruhi kesihatan setelah dewasa
- Tingkah-laku kesihatan yang baik semasa remaja membolehkan individu kurang berpenyakit apabila dewasa
- Perubahan perlu dibuat semasa remaja
- Bila dewasa sudah terlambat
- Barah kulit – pendedahan matahari secara melampau
- Osteoporosis – tabiat pengambilan kalsium


Pencegahan Individu Berisiko

Individu yang mempunyai ibu-bapa atau sejarah keluarga bermasalah

• Obesiti
• Barah payu dara
• Darah tinggi
• Sakit Mental
• Mati Mengejut

Keperluan Rawatan Pencegahan
-Mengurangkan risiko

-Membantu mengawal situasi
-Mengurangkan belanjawan perubatan
-Mengenalpasti faktor lain yang mempengaruhi penyakit

Permasalahan
- Tanggapan tidak realistik: anggap orang lain sama dan diri kurang berisiko
- Ekstrim berhati-hati atau abai terus


Pencegahan Individu Berisiko
• Isu Etika
w Bila sesuai amaran diberi?
w Ujian genetik
w Tiada pencegahan berkesan
w Langkah pencegahan terbaik?
w Dinamika keluarga – menyalahkan.

Promosi Kesihatan & Warga Emas
• Diet sihat
• Regim senaman berterusan –paling efektif
• Langkah mengelak kemalangan
• Mengawal ketagihan arak
• Menghapus tabiat merokok
• Mengurangkan penggunaan preskripsi ubat mengandungi dadah

Etnik & Gender: Tabiat & Risiko Kesihatan
• Etnik dan gender berbeza mempengaruhi tingkah-laku kesihatan
• Perbezaan perlu diambil kira